کامپیوتر از عناصر سخت افزاری متفاوتی استفاده می گردد. تمامی عناصر
فوق نیازمند ارتباط سریع با یکدیگر می باشند. در صورتیکه
عناصر سخت افزاری موجود که دارای پتانسیل های اختصاصی خود می باشند، قادر به
ایجاد ارتباط با یکدیگر نباشند، عملا" از امکانات موجود استفاده
درستی نخواهد شد. گذرگاه (Bus) با نیت کمک
به هدف فوق ارائه شده اند. گذرگاه ، کانال و یا مسیری است که بین عناصر
کامپیوتر قرار گرفته و دارای انواع متفاوتی است . گذرگاه
PCI)Peripheral Component Interconnect) یکی
ازنمونه های فوق است .
مبانی گذرگاه ها
معماری بکار گرفته شده
در گذرگاه ها(Bus) طی سالیان اخیر بسرعت
تغییر نموده است ..هدف از اعمال تغییرات ،
افزایش کارآئی
کامپیوتر است . اغلب کامپیوترهائی که امروزه بفروش می رسند ، هنوز دارای یک
گذرگاه از نوع ISA)Industry
Standard Architecture)
می باشند. در طراحی گذرگاه ها همواره می بایست سازگاری بین سخت افزارها ی تولید شده توسط تولید کنندگان،
لحاظ گردد.قبل از مطرح شدن امکانات چند رسانه ای ،
تجهیزات جانبی تاکید قابل ملاحظه ای
در زابطه با سرعت گذرگاه ها نداشتند.
یک کامپیوتر شخصی دارای دو نوع
گذرگاه است : نوع اول را " گذرگاه سیستم " و یا " گذرگاه محلی "
می گویند. گذرگاه فوق پردازنده و
حافظه را به یکدیگر مرتبط می نماید.
سایر گذرگاه ها نظیر گذرگاه های PCI و
ISA از طریق یک پل( گذرگاه) ارتباطی به " گذرگاه
سیستم " مرتبط می گردند.
همزمان با افزایش سرعت پردازند
ه و حافظه ، ضرورت ایزوله کردن سرعت بین پردازنده و حافظه بیشتر احساس
گردید. بدین منظور گذرگاه DIB)Dual
Independent
Bus) بعنوان جایگزینی مطمین برای گذرگاه سیستم مطرح
گردید. تکنولوژی DIB ، " گذرگاه سیستم "
را تغییر و آن را به دو گذرگاه دیگر
FrontSide و BackSide تبدیل کرد. هدف
گذرگاه BackSide ارائه یک کانال مستقیم
وسریع بین پردازنده و حافظه Level2 Cache
است . گذرگاه FrontSide مسئول ارتباط حافظه
( از طریق کنترل کننده حافظه ) با پردازنده و سایر گذرگاه های مربوط به
پردازنده و حافظه است .
نوع دوم "گذرگاه
اشتراکی" نامیده می شود. از گذرگاه فوق برای ارتباط عناصر
اضافی دیگر به کامپیوتر استفاده می گردد. گذرگاه فوق به علت فراهم
نمودن امکان دستیابی چندین دستگاه از یک مسیر یکسان به حافظه و
پردازنده " اشتراکی " نامیده می شود. دستگاه هائی نظیر :
مودم ، هارد،
کارت صدا،
کارت گرافیک ، کارت کنترل کننده و اسکنر نمونه هائی در
این زمیه می باشند.
اولین گذرگاه کامپیوترهای شخصی
هشت بیتی و با سرعت 4077 مگاهرتز(میلیون
سیکل در هر ثانیه ) بود. گذرگاه فوق قادر به ارسال هشت بیت
داده در هر سیکل بود. در سال 1982 گذرگاه فوق تغییر وبصورت
شانزده بیتی با سرعت 8 مگاهرتز مطرح گردید.
گذرگاه فوق ISA نامگذاری گردید. طراحی
گذرگاه فوق بگونه ای بود که امکان ارسال داده را با سرعت 16 مگا بایت در
هر ثانیه فراهم می کرد. در ادامه استاندارهای دیگری در رابطه با گذرگاه
ها مطرح گردید . گذرگاه های EISA)Extendede
Industry Standard Architecture )
(سی و دو
بیتی و سرعت 8 مگا هرتز ) VL-BUS)Vesa Local
Bus) نمونه هائی در این زمینه می باشند.
گذرگاه
PCI
در سال 1990 شرکت اینتل،
استاندارد جدیدی با نام PCI را
معرفی کرد. در گذرگاه فوق دستگاهها قادر به دستیابی مستقیم به حافظه
سیستم می باشند. . برای ارتباط با پردازنده از یک " پل ارتباطی
" جهت ارتباط گذرگاه فوق، با گذرگاه FrontSide
استفاده می گردد.
PCI
قادر به اتصال حداکثر پنج عنصر خارجی است . هر یک از عناصر خارجی
می توانند با دو دستگاه ثابت بر روی برد اصلی جایگزین گردند.
تراشه " پل ارتباطی " PCI ، سرعت مناسب برای
گذرگاه را مستقل از سرعت پردازنده تنظیم می نماید. گذرگاه های
PCI در ابتدا 32 بیتی و دارای سرعت
33 مگاهرتز بودند. درادامه با اعمال تغییرات
سرعت آنها به 66 مگاهرتز و 64 بیتی شدند. اخیرا" نیز سرعت گذرگاه فوق
تغییر و به 133 مگاهرتز رسیده است.( در چنین حالتی سرعت ارسال داده به
یک گیگا بایت در ثانیه خواهد رسید ).
کارت های
PCI دارای 47 پین می باشند. گذرگاه PCI
قادر به انجام وظایف مربوطه با تعداد اندکی پین است( چون از ویژگی مالتی پلکسینگ
استفاده می نماید). در این حالت دستگاه مورد نظر بیش از یک سیگنال را از
طریق پین ارسال می دارد. PCI امکان استفاده
دستگاههای 5 ولت و 3/3 را فراهم می نماید..
با اینکه شرکت اینتل استاندارد
PCI را در سال 1991 ارائه کرده بود ولی تا
زمان عرضه ویندوز 95 ( در سال 1995 )، استاندارد فوق عمومیت نیافته بود.
سیستم عامل
فوق اولین بار از ویژگی Plug&Play استفاده
می کرد. جدول زیر انواع گذرگاه ها بهمراه ویژگی هر یک را نشان می دهد.
Bus Type |
Bus Width |
Bus Speed |
MB/sec |
ISA |
16 bits |
8 MHz |
16 MBps |
EISA |
32 bits |
8 MHz |
32 MBps |
VL-bus |
32 bits |
25 MHz |
100 MBps |
VL-bus |
32 bits |
33 MHz |
132 MBps |
PCI |
32 bits |
33 MHz |
132 MBps |
PCI |
64 bits |
33 MHz |
264 MBps |
PCI |
64 bits |
66 MHz |
512 MBps |
PCI |
64 bits |
133 MHz |
1 GBps |